
Ose su'esu'ega fa'atasi a le SMART e fa'amautinoa ai le fa'aaofia i le fuafuaina o le mata'ituina ma le mataala e tu'uina atu ai fa'amatalaga vave e fa'aitiitia ai fa'alavelave fa'alavelave. Fa'aagaaga: Fa'alenatura Fa'asaienisi ma Fa'asaienisi Fa'alelalolagi (2023). DOI: 10.5194/nhess-23-667-2023
O le fa'aulufaleina o nu'u i le atina'eina o se faiga o lapata'iga vave e mafai ona fesoasoani e fa'aitiitia ai le tele o a'afiaga o lologa i tagata ma meatotino-aemaise lava i vaega maugā o lo'o avea ai le tele o vai ma fa'afitauli "leaga", o se su'esu'ega fou ua fa'aalia.
O lologa faʻafuaseʻi ua faʻateleina ma faʻaleagaina ai ola ma meatotino a tagata vaivai, ae talitonu tagata suʻesuʻe o le faʻaaogaina o le SMART (vaai i le ata o loʻo i luga) e faʻatasi ai ma i latou o loʻo nonofo i ia nofoaga o le a fesoasoani e faʻamaonia atili ai le lamatiaga o le lolovaia.
Ua talitonu saienitisi o le tuʻufaʻatasia o faʻamaumauga o le tau ma faʻamatalaga i le auala e nonofo ai ma galulue ai tagata i ia itulagi, o le a fesoasoani i faʻalavelave faʻalavelave faʻalavelave, hydrologists, ma inisinia e mamanuina ni auala sili atu e faʻatupu ai le faʻailo i luma o lologa tetele.
Fa'asalalau a latou su'esu'ega i le Natural Hazards and Earth System Sciences, o se 'au su'esu'e fa'avaomalo o lo'o ta'ita'ia e le Iunivesite o Birmingham e talitonu o le tu'ufa'atasia o fa'asaienisi, faiga fa'avae ma faiga fa'alotoifale e ta'ita'ia e le atunu'u o le a fesoasoani i le faia o fa'ai'uga tau si'osi'omaga e fetaui lelei ma le fa'alapotopotoga.
Fai mai le tusitala o Tahmina Yasmin, Postdoctoral Research Fellow i le Iunivesite o Birmingham, "O se faʻafitauli 'leaga' o se luʻitau faʻaagafesootai poʻo aganuu e faigata pe le mafai ona foia ona o lona lavelave, fesoʻotaʻiga natura. Matou te talitonu o le tuʻufaʻatasia o suʻesuʻega faʻaagafesootai ma faʻamatalaga meteorological o le a fesoasoani e iloa ai vaega le iloa o le paso pe a mamanuina se faiga lapataiga vave.
"O le sili atu o le faʻafesoʻotaʻi ma nuʻu ma le suʻesuʻeina o agafesootai o loʻo faʻaalia e le nuʻu o loʻo lamatia-mo se faʻataʻitaʻiga, o le nofoia faasolitulafono i tafatafa o auvai poʻo faʻataʻotoga-o le a fesoasoani ia i latou o loʻo avetaʻavale faiga faʻavae ia malamalama atili i lamatiaga e mafua mai i nei faʻafitauli o le hydrometeorological ma fuafua le tali atu ma le faʻaitiitia o lologa e maua ai e nuʻu se puipuiga faʻaleleia."
Fai mai le au suʻesuʻe, o le faʻaaogaina o le SMART e fesoasoani i tagata fai faiga faʻavae e faʻaalia ai le vaivai ma le lamatiaga o nuʻu, e ala i le faʻaaogaina o se seti o mataupu faavae:
● S= Malamalama fa'asoa i tulaga lamatia e fa'amautinoa ai o lo'o fa'atusalia vaega uma o tagata i totonu o le nu'u ma fa'aaogaina le tele o auala e aoina ai fa'amaumauga.
● M= Mata'ituina tulaga lamatia ma fa'atuina faiga lapata'iga e fausia ai le fa'atuatuaga ma fa'afesuia'i fa'amatalaga mata'utia tulaga lamatia-fesoasoani e fa'amautu le faiga fa'atatau.
● A= FaleAwareness e ala i a'oa'oga ma gaioiga fa'atupuina le gafatia lea e fa'apipi'i ai le malamalama i fa'amatalaga o le tau i taimi tonu ma fa'amatalaga mataala lologa.
● RT= Fa'ailoa mai mua'i fuafuagaRfa'atino gaioiga ileTime fa'atasi ai ma fuafuaga fa'apitoa mo fa'alavelave fa'afuase'i ma le fa'asa'olotoina e fa'avae i luga o le mataala na faia e le EWS.
Fai mai le tusitala o David Hannah, Polofesa o le Hydrology ma le UNESCO i le Suavai Sciences i le Iunivesite o Birmingham, "O le atinaʻeina o le faʻalagolago o tagata lautele i ofisa o le malo ma faʻamatalaga faʻatekonolosi, aʻo faʻaogaina auala e faʻatautaia e alaalafaga e aoina ai faʻamatalaga i vaega mauga e le lava faʻamaumauga e taua tele i le puipuia o tagata vaivai.
"O le faʻaaogaina o lenei auala SMART e faʻaogaina ai nuʻu i le atinaʻeina o faʻasalalauga vave ma le faʻamoemoeina o le a le masalomia le fesoasoani e atiina ae le gafatia, fetuutuunai, ma le maufetuunaʻi i le feagai ai ma le tele o vai ogaoga, e pei o lologa ma lamala, ma faʻateleina le le mautonu i lalo o suiga o le lalolagi."
Fa'amatalaga atili:Tahmina Yasmin et al, Feso'ota'iga Pu'upu'u: Tu'ufa'atasia i le fa'atulagaina o se faiga o lapata'iga vave mo lologa, Fa'alavelave Fa'anatura ma Fa'asaienisi Fa'alelalolagi (2023).DOI: 10.5194/nhess-23-667-2023
Tuuina atu eIunivesite o Birmingham
Taimi meli: Apr-10-2023